Jan Lebenstein, FIGURE AXIALE, 1960

122,0 x 61,0cm - olej, płótno sygn. p.d.: LEBENSTEIN 60
sygn. na odwr. na płótnie p.g.: JAN LEBENSTEIN | figure axiale | 1960
p.d. pieczątka przedstawiająca paletę z pędzlami

Cykl Figur osiowych przyniósł Lebensteinowi – młodemu wówczas artyście – międzynarodowy rozgłos. W 1959 roku przyznano mu Grand Prix na pierwszym Biennale Młodych w Paryżu. Kolejnym ważnym krokiem na drodze artystycznej była wystawa w październiku 1961 w Musée d’Art Moderne de Ville de Paris a następnie indywidualna wystawa w USA w Galerii Chalette w Nowym Jorku na przełomie marca i kwietnia 1962. Figury osiowe prezentowane na wystawach docenione zostały przez krytyków francuskich i amerykańskich. „Dramatycznie dekoracyjne“ i „niezmiernie poruszające“ to tylko niektóre z określeń, których użył John Canaday na łamach “The New York Times“, by opisać figury osiowe polskiego malarza. To według niego już nie tylko wystawa – to spektakl, to misterium. Francuski krytyk Jean-Albert Cartier, pisząc o wystawie Lebensteina w Musée d’Art Moderne de Ville de Paris, stwierdzał: jego twórczość wymaga od amatora milczenia, cierpliwości i refleksji. Trzeba poświęcić sporo czasu, aby oswoić się z tym skamieniałym światem, z tymi tropami, tymi szkieletami, które wyłoniły się z nieokreślonych miejsc i epok i które niepokoją nas swoją obecnością. Utrwalone w warstwach farby, te relikty jakiejś poszarpanej, rozczłonkowanej cywilizacji są jak echa wewnętrznego dramatu, w którym śmierć nieustannie daje o sobie znać.

Oparta na założeniu osiowym kompozycja każdego z obrazów Lebensteina podlega regułom swoistej geometrii przestrzeni, nadającej tym dziełom pewien rygor. Nocne ptaki, zwęglone potwory, tereny pustynne rozciągają się niewzruszenie, przyklejone do powierzchni płótna po obu stronach linii środkowej. (...) Ta napięta, hermetyczna, niepokojąca twórczość tchnie jednak tajemniczością i poezją. Ma w sobie coś zniewalającego, co sprawia, że nie możemy przejść obok niej obojętnie. Zaangażowanie Lebensteina, które dobrze o nim świadczy, stanowi całkowite przeciwieństwo bezideowej sztuki, jaką uprawia większość artystów jego pokolenia. „Wartość życia polega na rozwijaniu swoich możliwości – powiedział – niezależnie od wszelkiego współzawodnictwa; liczy się tylko świadomość“. (Jean-Albert Cartier, recenzja wystawy Lebensteina w Musée d’Art Moderne de Ville de Paris, w: „Combat“, 25 IX 1961, cyt. w: Jan Lebenstein i krytyka. Eseje, recenzje, wspomnienia, Wybór i opracowanie: Andrzej Wat, Danuta Wróblewska, Warszawa 2004)

♣ do wylicytowanej ceny oprócz innych kosztów zostanie doliczona opłata wynikająca z prawa twórcy i jego spadkobierców do otrzymania wynagrodzenia zgodnie z Ustawą z dnia 4 lutego 1994 roku - o prawie autorskim i prawach pokrewnych (droit de suite)

 

Jan Lebenstein (Brześć Litewski 1930 - Kraków 1999) w latach 1948-1954 studiował malarstwo w ASP w Warszawie pod kierunkiem prof. Eugeniusza Eibischa i Artura Nachta-Samborskiego. W 1955 wziął udział w wystawie w warszawskim Arsenale. Zaprzyjaźniony w czasie studiów z Mironem Białoszewskim, swą pierwszą wystawę indywidualną pokazał w 1956 w Teatrze na Tarczyńskiej. W 1959 zdobył Grand Prix de la Ville de Paris na I Biennale Młodych w Paryżu i w tym roku przeniósł się na stałe do Paryża. Po seriach "figur kreślonych" (na papierze milimetrowym) i "figur hieratycznych" z lat 1955-1958 maluje cykl "figur osiowych" (1958-1962), które wystawia w Paryżu i USA. Równolegle w 1960 zaczyna rysowane "karnety", rodzaj dziennika, który w przyszłości dostarczy motywów wykorzystanych w obrazach. W latach 1964-1965 maluje "Bestiarium", cykl fakturowych, archaizowanych stworów przypominających prehistoryczne wykopaliska. Bezpośrednio po nich wprowadza do swych obrazów postaci ludzkie i fantastyczne, odgrywające sceny ni to mitologiczne, ni to ze snu, często przesycone erotyką. W 1970 projektuje witraże dla Centre du Dialogue w Paryżu. W W 1971 otrzymuje obywatelstwo francuskie 1974 powstają gwasze inspirowane Folwarkiem zwierzęcym George'a Orwella. W latach 1976-1989 tworzy wyłącznie w technice gwaszu i pastelu, podejmując tematykę mitologiczną i zaczerpniętą z Biblii: cykle ilustracji do Księgi Hioba (wyd. 1979) i do Apokalipsy (wyd. 1986) w nowych przekładach Czesława Miłosza. W 1989 powraca do malarstwa olejnego (cykl "Pergamon"). Artysta otrzymał m. in. nagrodę Fundacji im. Alfreda Jurzykowskiego w 1976, Nagrodę Muzeum Archidiecezji Warszawskiej w 1985, Nagrodę im. Jana Cybisa w 1987.