[Armia Andersa] Jangi-Jul, zespół dokumentów, 1942 r.

[Armia Andersa] Jangi-Jul, zespół dokumentów, 1942 r.

Unikalny zespół pięciu dokumentów związanych z postacią ppor. Henryka Łuszczkiewicza (1893 - 1942) ur. w Imielnie pod Jędrzejowem, uczestnika wojny 1920 r., Komendanta Zawodowej Straży Pożarnej w Grodnie, wywiezionego do Wołogdy 29 czerwca 1940 r. podczas trzeciej fali deportacji Polaków zamieszkałych na terenach okupowanych i anektowanych przez ZSRR. 

Dokumentacja tragicznych losów jednego z 300 tysięcy obywateli polskich zwolnionych z obozów, więzień i miejsc zesłania, zgłaszających się do Armii Andersa. Armia powstała w wyniku polsko-radzieckiego układu z 30 lipca 1941 roku i umowy wojskowej z 14 sierpnia 1941. Umowa ta zapowiadała utworzenie w ZSRR 30-tysięcznej armii złożonej z obywateli polskich, operacyjnie podległej dowództwu ZSRR, zaś organizacyjnie i personalnie – polskiemu Naczelnemu Dowództwu Sił Zbrojnych. Uzbrojenie i zaopatrzenie Armii miało być dostarczane przez władze radzieckie. Dowódcą został gen. Władysław Anders. Siedziba dowództwa mieściła się w Buzułuku w rejonie Orenburga; w początkach 1942 roku została przeniesiona do Jangi-Jul koło Taszkientu. Zespół obejmuje w kolejności chronologicznej:

1. Podanie o przyjęcie w szeregi Polskich Sił Zbrojnych, dat. Jangi-Jul, dnia 9 marca 1942 r. (maszynopis; na odwrocie odręczna notatka poświadczająca stopień oficera rezerwy Henryka Łuszczkiewicza.

2. Rozkaz wyjazdu wystawiony przez Ewakuacyjną Stację Zborną Pol. Sił Zbr. w ZSSR z dnia 20.III.1942 r. podpisany przez Kmdr. Ppor. A. Reymana.

3. Rozkaz dzienny nr 35 z dnia 3.VII.1942 r. wystawiony przez Baon Administracyjny Bazy Pol. Sił Zbr. z ZSSR podpisany przez mjr. Jana Mańkowskiego. Zawiera: wyznaczenie żołnierzy do służby inspekcyjnej; pochwałę dla ppor. Łuszczkiewicza; listę żołnierzy odesłanych do szpitala, listę zmarłych, listę żołnierzy którym udzielono urlopu; wyniki kursu przeszkolenia CKM; informację o rozpoczęciu kursu dla analfabetów: "Przerażające na 243 żołnierzy - 40 analfabetów, w tym 1 kapral".

4. Zawiadomienia o wyznaczeniu do pełnienia służby Oficera Służbowego Sztabu z dnia 14 lipca 1942 r. podpisane przez Komendanta Kwatery Głównej kpt. Niemiro (pod spodem odręczna dramatyczna notatka sporządzona przez mjr Leonarda ... /nieczytelne/ informująca, że 15 lipca 1942 r. ppor. Łuszczkiewicz dostał silnej gorączki podczas służby. Po zbadaniu przez lekarza w Izbie Chorych przy Sztabie został przewieziony do sowieckiego szpitala wojskowego dla żołnierzy polskich, gdzie stwierdzono tyfus i zapalenie płuc. Zmarł dn. 14. VIII. 1942 r. Pochowany w dni. 16. VIII na polskim cmentarzu w Jangi-Jul").

5. Odręczne ogłoszenie (klepsydra) informująca o pogrzebie Ś. p. ppor. Łuszczkiewicza Henryka, podpisane przez Kmdt. Kwatery Głównej Rotmistrza Oskierkę.