GRUBER Jan Daniel (ŁOTYSZ Henryk), Der Liefländischen Chronik.

Der Liefländischen Chronik. 

Erster Theil, von Liefland unter seinen ersten Bischöfen, welcher die alte Geschichte der Russen, Deutschen, Schweden, Dänen, Esthen, Liven, Letten, Litthauer, Curen und Semgallen erleutert. Oder die Origines Livoniae sacrae et civilis wie solche der Königl. Hofrath und Bibliothekarius zu Hannover Herr ... aus einem alten Manuscript Lateinisch herausgegeben und mit gelehrten Noten versehen, nunmehro aber aus andern Handschriften ergänzet, mit der nöthigsten Anzeige der verschiedenen Lesearten wie auch mit kurzen Anmerkungen begleitet und ins Deutsche übesetzet von Johann Gottfried Arndt der Schule zu Arensburg, auf Oesel Rector. Halle im Magdeburg 1747. Gedruckt bey Joh. Justinus Gebauer. (33,5 x 22 cm), k. [16], s. 220, k. [6], winiety w drzeworycie, opr. kart. (XIX w.)
(Estr. T. 17 i 21). Karta tyt. w kolorze czerwonym i czarnym. Dedykacja dla carycy Elżbiety I-ej oraz jak w wydaniu łacińskim dla Jerzego II króla angielskiego.   Kronikę spisał  Henryk Łotwak (Łotysz) (ca. 1180 - 1259), katolicki ksiądz z Saksoni. Do Inflant przybył w 1205, pracował tu jako misjonarz, brał też udział w kilku kampaniach przeciwko poganom. Kronika zawiera opis dziejów trzech pierwszych biskupów, a mianowicie: wydarzenia z lat 1186-1196: przybycie pierwszego biskupa Mejnarda, i chrzest Liwów; Wydarzenia z lat 1196-1198: przybycie drugiego biskupa, Bertholda z Hanoweru i jego śmierć w bitwie z Liwami nieopodal miejsca gdzie obecnie wznosi się stolica Łotwy - Ryga; Wydarzenia z lat 1198-1226: przybycie trzeciego biskupa Alberta von Buxhövden, założyciela zakonu kawalerów mieczowych, podbój i podział Liwonii między biskupstwo a Zakon, wojny z księciem Połocka i Litwinami, i in. kampanie. Oryginalny rękopis H. Łotysza, nie zachował się, istnieją natomiast kopie wyk. w późniejszym czasie. Rękopis wydał i opracował Johann Daniel Gruber (1686-1748), niemiecki bibliotekarz, prawnik i historyk  w 1740 r.  pod tyt. "Origines Livoniae", zaś w 1747 roku, dzieło (tu oferowane) na j. niemiecki przetłumaczył J. G. Arndt. Tom drugi ukazał się w 1753 roku.  Ślady zawilg. i zabrązowień. Ubytki karty tyt. podklejone, znak własn. zamalowany, karty [2,3], 105, 173, 197 i ostatnia z wyciętymi fragm. papieru i podklejeniami. Rzadkie.1133.