Pinchas Burstein pseud. Maryan (1927 Nowy Sącz - 1977 Nowy Jork), Bez tytułu, 1955

Gwasz, papier naklejony na płytę pilśniową, 50 x 65 cm, sygnowany l.d.

Polski malarz i grafik żydowskiego pochodzenia. Podczas okupacji wraz z rodziną został uwięziony w KL Auschwitz, gdzie przeżył jako jedyny. Wskutek wypadku stracił nogę. W 1947 wyjechał do Palestyny i uczęszczał do Bezalel Art Institute, gdzie podjął studia w dziedzinie grafiki. Od 1950 zamieszkał w Paryżu, gdzie odbył studia w pracowni Fernanda Légera w École Nationale Supérieure des Beaux. W 1952 miała miejsce jego wystawa w galerii Bretau, a od 1956 nawiązał współpracę z Galerie de France. W 1962 przeniósł się do Nowego Jorku, gdzie prezentował swoje prace w ramach ekspozycji w Allan Frumkin Gallery. 15 grudnia 1976 otrzymał kawalerski Order Sztuki i Literatury - francuskie odznaczenie państwowe. Dzieła Bursteina znajdują się m.in. w zbiorach Museum of Modern Art w Nowym Jorku, Musee National d’Art Moderne Centre George Pompidou w Paryżu, Art Institute of Chicago, Smithsonian Institution w Waszyngtonie.W 2021 w MoCA North Miami swoją premierę miała jedna z najważniejszych wystaw retrospektywnych Maryana zatytułowana „My Name is Maryan”. W Polsce twórczość Maryana była praktycznie nieznana, aż do 2009, kiedy to Krzysztof Bojarczuk założył Stowarzyszenie Maryan, by móc pogłębić wiedzę o tym niezwykłym artyście. Udało mu się odnaleźć wdowę po sądeckim malarzu, która opowiedziała, jak wyglądało jego życie prywatne i artystyczne. W 2012 w Galerii Dawna Synagoga w ramach wystawy Andy Rottenberg zatytułowanej „VOID” została zaprezentowana ekspozycja „Pokój Maryana”, na której potrzeby z mieszkania artysty na Manhattanie zostały sprowadzone po nim pamiątki przekazane przez Annette Maryan. 5 lat później, w 2017, Stowarzyszenie Maryan wydało książkę „POKÓJ MARYANA. Maryan (Pinchas Burstein) w Nowym Sączu i w Nowym Jorku”. W 2019 do Nowego Sącza przyjechała nowojorka kuratorka Alison Gingeras, aby zobaczyć osobiste przedmioty Pinchasa Bursteina. Do przygotowywanej przez siebie wystawy poświęconej twórczości Maryana w North Miami (a potem w Tel Awiwie) wybrała paletę, konia na biegunach, odręczny spis leków, postacie z papier mâché oraz meksykańskie maski pogrzebowe. Prawdziwe miejsce powojennej historii sztuki przywróciła Maryanowi wystawa w North Miami, która odbywała się od listopada 2021 do października 2022. Ekspozycja ta bezpośrednio umieściła artystę w szerszym kontekście ówczesnych mu Europejczyków i Amerykanów. Dzieła Maryana w ramach wystawy zostały także zestawione z pracami artystów jego pokolenia, takich jak Asger Jorn, Constant, Egill Jacobsen czy członków grupy COBRA oraz twórców amerykańskich. W grudniu 2022 otwarto tę samą ekspozycję (kuratorowaną przez Alison Gingeras i Noeę Rosenberg) w Muzeum Sztuki w Tel Awiwie. To właśnie tu padło kolejne, najnowsze określenie twórczości Maryana, jako zapomnianego prekursora sztuki Holocautu. W 2027 przypadnie setna rocznica urodzin i 50 śmierci Pinchasa Bursteina.