kolaż, papier, 24 x 61,5 cm
sygn., dat. i tytuł na odwrociu
unikat
Zbiór Kolaży matejkowskich stanowi dalszy ciąg procesu twórczego, który Anna Orłowska rozpoczęła pracując nad dotyczącą Nowej Huty wystawą Pompier, błoto socrokoko (2019). W swoich pracach artystka zestawia ze sobą fragmenty dzieł Jana Matejki z obrazami natury czy architektury. Za materiał twórczy służą jej – wydawane w czasie PRLu i skupowane przez artystkę na pchlich targach – ilustrowane albumy krajoznawcze i historyczne oraz z dziełami narodowego pompiera. Praca z kolażem to rodzaj wizualnej gry znaczeń. Proces pozwala łatwo poddać fragmentaryzacji i rozłożyć na czynniki pierwsze wizualne języki historycznego malarstwa i publikacji mających pokazywać piękno i wielkość Polski Ludowej. Albumy miały wywoływać uczucie dumy jednocześnie definiując jej przedmiot – opiewają one wspaniałość Tatr, ojczystych kwiatów, miasta, sportowców, puszcze, lasy i myślistwo, pałace i sztukę ludową. Miksując je ze sobą artystka szuka estetycznych podobieństw między starszą i nowszą narracja ojczyźnianą zastanawiając się na ile wpłynęły one również na coś co możemy nazywać polską wizualnością. Poddaje również analizie pojęcie estetyki reprezentacji – pojęcia-klucza do rozkodowania jej artystycznych poszukiwań. Proces powstawania kolażu jest technicznie mniej złożony, w przeciwieństwie do fotografii, która prawie zawsze wymaga specjalnych przygotowań. Owa pozorna lekkość techniki – sklejanie ze sobą kilku kawałków papieru – jest dla artystki wyzwalająca pozwala bowiem generować złożone znaczenia bez organizowania planu i podróży, załatwiania zgód i żmudnej obróbki analogowych klisz. Kolaż Orłowskiej często operuje też żartem, łagodnymi szyderstwami o symbolicznym ciężarze. Istotna jest tu także sama materia: charakterystyczna chropowatość kiepskiej jakości, dostępnego dla szerokich mas druku upraszcza i zlewa. Niuanse gubią się w widocznym rastrze, na marnym papierze ciężko powiedzieć, gdzie kończy się foto- grafia a zaczyna reprodukcja obrazu. W innych przypadkach kontrast między czarno białą a kolorową reprodukcją podkreśla egzaltowane formy i kształty. Postaci ludzkie w kolażach Orłowskiej pojawiają się oszczędnie, często pozbawione są głów i twarzy. Brak możliwości zidentyfikowania ich jako konkretnych postaci historycznych podkreśla tylko rodzaj konwencjonalnego patosu, z jakim wszystkich bohaterów życia publicznego – zbiorczo i równo – traktowano, fabrykując te charakterystyczne języki wizualne. To, co tworzy tkankę wizualna to pozy, draperie, cała scenografia wokół postaci. Orłowska konsekwentnie od lat unika pokazywania ludzkich wizerunków. Bardziej istotne jest to, co przez ludzi intencjonalnie wytworzone. Tła, tkaniny, przedmioty, fasady i ogrody. Puszcza i zgiełk pola bitwy. Orłowska uświadamia nam, że funkcja cytowanych przez nią języków wizualnych, mimo, że dzieli je kilka epok, ma ten sam cel – budowanie narodowej tożsamości przy pomocy estetyki i opracowywania pamięci historycznej. Ustanawianie tego, co jest ważne, co nie jest, o czym pamiętać warto a o czym nie oraz którędy powinna przepływać patriotyczna duma.
BIO
Tworząc obiekty fotograficzne testuje granice medium. Artystka posługuje się fotografią – głównie architektury i wnętrz – by ukazać niewidoczne warstwy historii oraz jej determinanty ideowe, zwykle nieobecne w oficjalnej narracji. Gra z różnymi konwencjami, od dokumentacji do kreacji, odsłaniając ukryte mity, legendy i fantazje na temat przeszłości, oraz kreując nowe konstelacje znaczeń. Jej obiekty, bazujące na obrazie fotograficznym, tworzą dialog z tym niedoskonałym medium. Orłowska traktuje je jako instrument badawczy do zgłębiania, fragmentarycznych ze swej natury, pojęcia wiedzy i pracy pamięci.
