Włodzimierz Tetmajer, PROJEKTY POLICHROMII DO KOŚCIOŁA, 1914

70,5 x 116,5cm - tempera, papier naklejony na tekturę

PROJEKTY POLICHROMII DO KOŚCIOŁA O.O. BERNARDYNÓW W KALWARII ZEBRZYDOWSKIEJ, 1914

 

PREZBITERIUM – ŚCIANA POŁUDNIOWA

tempera ze szlagmetalem w proszku, ołówek, tusz, papier naklejony na dwie warstwy tektury, 70,5 x 116,5 cm

sygn. p.d.: WłTetmajrer 1914 | kwiecień

przy górnej krawędzi autorski opis: Kalwarya Zebrzydowska – Kościół OO Bernardynów | Widok prawej ściany prezbiterium – skala 1: 20

 

FRAGMENT SKLEPIENIA NAWY GŁÓWNEJ

pas górny – Wniebowzięcie Najświętszej Maryi Panny

pas dolny – Koronacja Najświętszej Maryi Panny

tempera ze szlagmetalem w proszku, ołówek, tusz, papier naklejony na dwie warstwy tektury, 69,6 x 110 cm

sygn. p.g.: WTetmajer [sygnatura przetarta]

 

O ile jednakże większość jemu współczesnych przodujących malarzy polskich (poza Wyspiańskim i Mehofferem) ograniczała się do malarstwa sztalugowego, on dał się poznać jako artysta znacznie bardziej wszechstronny. Wykazał, że równie dobrze jak w malarstwie sztalugowym czuje się w malarstwie ściennym. Nie obawiał się wielkich płaszczyzn, gotyckich sklepień, różnorodnych detali architektonicznych trudnych do pogodzenia z jednolitą koncepcją dzieła. Można zaryzykować stwierdzenie, że wśród swoich współczesnych zdobył większe uznanie i sławę jako twórca polichromii kościelnych niż jako malarz sztalugowy. Znacznie bardziej w świadomość i pamięć artystyczną współczesnej Tetmajerowi epoki zapadły jego polichromie wawelskie, sosnowieckie czy kalwaryjskie, niż malarstwo sztalugowe. Dodajmy, że w swych polichromiach potrafił stworzyć swój własny styl, odrębną kolorystykę i ornamentykę, a równocześnie dać odbiorcy jego dzieł bardzo silny przekaz umiejętnie ujętych elementów sakralnych, patriotycznych i ludowych.

J.A. Nowobilski, Włodzimierz Tetmajer..., s. 52

W bazylice kalwaryjskiej Tetmajer wykonał polichromię sklepienia oraz dekorację ściany łuku tęczowego ze sceną Pogrzebu Matki Bożej. Jak podkreśla J.A. Nowobilski, tylko te partie są autentycznym dziełem artysty, który całości polichromii nie ukończył. Niezachowanie się żadnego kartonu, uniemożliwia nam pełną ocenę całego dzieła – pisał w swojej książce Nowobilski (s. 62).

Niewątpliwie zatem dwa oferowane szkice posiadają prócz wysokiej wartości artystycznej także niemałą wartość historyczną, stanowiąc źródło dla badań nad twórczością jednego z najbardziej znanych młodopolskich malarzy.

Literatura:

– Józef Andrzej Nowobilski, Włodzimierz Tetmajer (1861-1923), Kraków – Fundacja im. Włodzimierza Tetma- jera, Wydawnictwo Czuwajmy, Kraków 1998, s. 61-63, il. 104, 105, 106.

Włodzimierz Przerwa-Tetmajer (Harklowa koło Ludźmierza na Podhalu 1862 - Kraków 1923), przyrodni brat poety Kazimierza, naukę malarstwa rozpoczął wcześnie; już od 1875 uczęszczał na zajęcia do Szkoły Sztuk Pięknych w Krakowie, gdzie następnie (z przerwami) kształcił się do 1895 - początkowo u Franciszka Cynka, Leopolda Loefflera i Władysława Łuszczkiewicza, a po 1889 u Jana Matejki. Równolegle studiował filologię klasyczną na Uniwersytecie Jagiellońskim. W 1882 uczył się jeszcze w Akademii Wiedeńskiej, a w latach 1886-89 w Akademii Monachijskiej u Aleksandra Wagnera. Studia uzupełniał w paryskiej Académie Colarossi. Stypendium cesarskie umożliwiło mu wyjazd do Rzymu. Po powrocie mieszkał w Krakowie. W 1890 ożenił się z Anną Mikołajczykówną, córką gospodarza z podkrakowskiej wsi Bronowice, gdzie sam często przebywał, a w 1895 zamieszkał na stałe. W 1901 założył i następnie przez kilka lat prowadził szkołę malarstwa dla kobiet. Od 1899 był członkiem Towarzystwa Artystów Polskich „Sztuka”; w 1901 jednym z założycieli Towarzystwa „Polska Sztuka Stosowana”; w 1908 współzałożycielem grupy „Zero”. Był wybitnym przedstawicielem nurtu „ludowości”, malarzem obyczajów, pracy i krajobrazu podkrakowskiej wsi. We wcześniejszym okresie tworzył w duchu akademickiego, monachijskiego realizmu. Później wykształcił własny, oryginalny styl - kompozycja jego obrazów była swobodna, malował szerokimi pociągnięciami pędzla, używał jasnych, żywych barw. W latach 1892-1894 współpracował z Wojciechem Kossakiem i Janem Styką przy Panoramie Racławickiej. Projektował witraże, zajmował się ilustratorstwem i malarstwem ściennym, m.in. w 1902 wykonał polichromię kaplicy królowej Zofii w Katedrze na Wawelu. Artysta był pierwowzorem postaci Gospodarza w dramacie S. Wyspiańskiego Wesele.