Michał Korybut Wiśniowiecki

1669—1673.

DUKATY

§. 524. Tab. 40. Nr. 481.

S. G. Popiersie w płaszczu, w dużej peruce, laurem uwieńczone, pod którem w obwodzie na dwóch kluczach, na krzyż złożonych, jest tarcza herbowa Leliwa, podskarbiego Jana Jędrzeja Morsztyna; w obwodzie, rozdzielającym się nad głową, napis: MICHAEL. D. G. REX. POL. M. D. LITHVA. — Klucze oznaczają godność podskarbiowską.  

S. O. Tarcza wygięta, czteropolowa, ukoronowana, na której orły i pogonie, a w środku herb Wiśniowieckich, po bokach tarczy rozdzielone litery M. H. oznaczające: Monetarius Horn. W obwodzie, przedzielonym koroną, napis: DUCATUS. AUREUS. REG. POL. 1671. — Nader rzadki dukat koronuj, był w zbiorze b. uniwersytetu alexandrowskiego w Warszawie. 

§. 525.

S. G. Popiersie uwieńczone laurem, w zbroi, okryte płaszczem; wokoło napis: MICHAEL. D. G. REX. POL. M. D. L. R. P.

S. O. Herb Gdańska, nad którym wieniec z kwiatków, ze środka którego wychodzą na krzyż złożone gałązki oliwne i palmowe, u spodu ozdoba w kształcie tarczy i litery myncarza D. L.; wokoło napis: MON.(eta) AUREA. CIVITATIS. GEDANENS.fis. — Bardzo rzadki dukat; podwójny gdański, bez liczby roku. 

§. 526. Tab. 40. Nr. 482.

S. G. Popiersie szczupłe, ukoronowane, w zbroi, włosy długie w lo kach, głowa mata; w obwodzie napis: MICHAEL. D. G. REX. POL. M. D L. RUS. PRUS.

S. O. Tarcza okrągła, herbowa Gdańska, trzymana przez lwów, pomiędzy tylnymi łapami których są rozdzielone litery myncarza D. L. u spodu mata tarcza przyozdobiona gałązkami, na której widać lwa, to jest znak menniczny; w górze nad tarczą wieniec z gałązkami palmowemi. W obwodzie napis: MOŃ. AUREA. CIVITAT. GEDANENS. 1670. — Dukat gdański, ze zbioru professora Tymoteusza Lipińskiego.

§. 527. Tab. 40. Nr. 483.

S. G. Popiersie szerokie, ukoronowane, okryte płaszczem, na szyi order złotego runa, głowa duża; wokoło napis rozdzielony: MICHAEL. D. G. REX. POL. M. D. L. RUS. PRUS.

S. O. Na podstawie herb Gdańska, i litery myncarza D. L., ozdoby odmienne jak na poprzedzającym; w obwodzie napis: MON. AUREA. CIVITAT. GEDANENS. 1673. — Dukat gdański. Są także dukaty tego stem-f pla z innych lat, na których popiersie nie jest okryte płaszczem.  

§. 528. 

S. G. Popiersie ukoronowane, w dużej peruce, okryte piastem, na którym widać złote runo, i kołnierz koronkowy wyłożony; wokoło napis: MICHAEL. D. G. REX. POL. M. D. L. R. PR. 

S. O. Tarcza ozdobna, okrągła, miasta Elbląga, trzymana przez anioła; wokoło napis: MON. AUREA. CIVITAT. ELBING. 1671. Głowa anioła przedziela liczbę roku. — Dukat elblągski, bardzo rzadki. 

TALARY I PÓLTALARY 

§. 529. Tab. 40. Nr. 484.

S. G. Popiersie ukoronowane, w płaszczu, włosy długie z czoła zgarnięte; wokoło napis przedzielony: MICHAEL. D. G. REX. POL. M. D. L. R. PR.

S. O. Tarcza herbowa Elbląga, trzymana przez anioła, przyozdobiona gałązkami laurowemi, u spodu są litery C. S. myncarza Chrysztofa Schultza i mała tarcza; w około napis: MONETA. A.(rgentea) NOVA. CIVIT. ELBINGEN'S. 1671, głowa anioła przedziela liczbę roku. — Talar elblągski. Zaledwie zdołano wybić kilka exemplarzy tego talara, bo stempel pękł i z tego powodu jest nieporównanie rzadkim. Wiarogodny Czacki wystawił nam w rycinie exemplarze, które sam posiadał, a o których autentyczności wątpić nie można. Dawniejsza rycina i opis tego talara znajduje się w Erleutertes Preussen Tom. II. kart. 734. Przed niewielu laty jeden exemplarz tego talara wynalazł jeszcze w Królewcu znany antykwariusz ś. p. Doppler, za który żądano zip. 600. Wysoka cena spowodowała chciwych zysku do zrobienia z tego talara odlewów w srebrze, które przez zręczne wyrobienie, i przez nadanie im powierzchownej cechy starożytności tak dalece się zbliżają do autentyków, że tylko biegłe oko znawcy może poznać, że są odlewami. Takie to talary późniejszego fabrykatu znajdują się w kilku zbiorach w Warszawie. Jeden niezgrabny odlew byt wystawionym w r. 1834. w sklepie ubogich w Warszawie na sprzedaż, żądano za niego zip. 108. i znalazł nabywcę! a co gorsza dla historyi i wiary numismatycznej, że w roku 1838 zjawił się ten talar bity nowo zrobionym stemplem zapewne podług rysunku Czackiego, z jednej strony jest pozłacanym, dla nadania pozoru, jakoby miał bydź wydobytym z kubka srebrnego, lub jakiego innego naczynia wewnątrz wyzłacanego, ale zbyteczna kształtność rysów i ostrość stempla wydają jego fałszerstwo.  

§. 530. Tab. 40. Nr. 485.

S. G. Popiersie ukoronowane, w płaszczu, kołnierz duży koronkowy wyłożony, na piersiach łańcuch złotego runa, włosy długie, z których część jest na czoło nagarnięta, wokoło napis rozdzielony: MICHAEL. D. G. REX. POL. M. D. L. R. PR. 

S. O. Jak na poprzedzającym, z tą tylko różnicą, że gałązki, zdobiące tarczę, wychodzą z boków tarczy, nie zaś ze spodu, jak na talarze; wokoło napis: MONETA. A.(rgentea) NOVA. CIVIT. ELBINGEN'S. 1671 — Nader rzadki półtalar elblągski, którego średnica jest równa talarowi, ale za to jest o połowę cieńszy i lżejszy. — Posiadał go Doppler, a teraz jest w bogatym zbiorze Hrabiego Franciszka Potockiego. 

MONETY DROBNE

§. 531. Tab. 40. Nr. 486. 

S. G. Popiersie w płaszczu, w dużej peruce głowa laurem uwieńczona, pod popiersiem na dwóch kluczach, na krzyż złożonych, oznaczających godność podskarbiowską, jest tarcza z herbem Leliwa, podskarbiego Morsztyna; wokoło napis rozdzielony: MICHAEL. D. G. REX. POLONIARUM. 

S. O. Tarcza ozdobnie wykrawana, cztero połowa ukoronowana, a na niej orły i pogonie, w środku zaś tarcza z herbem domu Wiśniowieckich, pod tarczą w odcinku liczba wartości ?, po bokach zaś litery M. IL, oznaczające Monetarius Horn; wokoło napis rozdzielony: M. D. LITVANIAE. RUSS. PRUSS. 1671. korona rozdziela liczbę roku. — Dwuzłotówka koronna, czyli I talara, jest u mnie, i należy do rzadkich monet. — Karol Beniamin Lengnich, w dziele swem „Nachrichten zur Biicher und Münzkunde a. 1780. T. I. k. 398. podaje nam ciekawą historyę o tej dwuzłotówce, a którą w dosłownem tłumaczeniu zamieszczam. „Pomiędzy papierami nieboszczyka mego teścia D. Gottf: Lengnicha była piśmienna wiadomość, jakoby podskarbi wielki koronny, Jan Andrzej Morsztyn, bez wiedzy rzeczypospolitej, miał kazać wybić 5000. sztuk takich dwuzłotówek, pomimo, że jak wiadomo, od czasu abdykacji Jana Kaźmirza aż do r. 1676. mennica w Polsce była zamkniętą; chciał przez to zapewne sobie, i urzędowi, który piastował, pomnik wystawić…… Podług D. Brauna „Bericht vom Polu: und Preuss: Milizwesen k. 128. ta dwuzłotówka jest 12ej próby. Jest z tego powoda nader rzadką, ponieważ ta moneta nigdy nie była w obiegu, a dla swej wewnętrznej dobroci z czasem przetopioną została. Tu w Gdańsku częściej się natrafia, jak gdziekolwiek indziej, ponieważ niegdyś kilkaset sztuk tej monety posiadał pewien tutejszy obywatel, a po którego śmierci pomiędzy tegoż spadkobierców rozdzielone zostały.

§. 532. Tab. 40. Nr. 487.

S.G. Ukoronowane cyfry królewskie, oznaczające Michael Rex, pod któremi jest rok 1670.

S.O. Napis w 3h wierszach: SOLIDUS CIVITATIS GEDANEN, a pod tem herb Gdańska w skróceniu - Szeląg śrebrny, gdański, rzadki, jest u mnie. 

S. G. Monogramma ukoronowane, składające się z liter M. R., oznaczających: Michael Rex, a pod tem rok 1670. 

S. O. Pod gwiazdą napis w trzech wierszach: SOLIDUS CTVITATIS GEDANEN. a pod tem herb Gdańska. — Szeląg gdański, rzadki.

§. 533. Tab. 41. Nr. 488.

S. G. Jak na poprzedzającym, lecz z liczbą r. 1671.

S. O. Pod gwiazdą napis w trzech wierszach: SOLID CIVITATIS TIIORUN.(ensis), a pod tem herb Torunia. Szeląg toruński, rzadki. 

§. 534. Tab. 41. Nr. 489.

S. G. Monogramma, jak wyżej, lecz w miejscu liczby roku jest tylko  flores.

S. O. Jak na poprzedzającym. — Szeląg toruński, odmiennego stempla, rzadki, jest w zbiorze Xawerego Segny, i w Czackim 

§. 535.

S. G. Popiersie ukoronowane, w płaszczu, kołnierz duży koronkowy . wyłożony, a na nim złote runo, włosy bardzo długie w lokach; korona i . popiersie przedzielają napis będący wokoło: MICHAEL. D. G. REX. POL. M. D. L.

S. O. Tarcza okrągła Elbląga, mająca po bokach duże ozdoby, za które się trzyma anioł; wokoło napis: MON ::::: CIVITAT, ELBINGENS. 1671. rok przedziela głowa anioła. W średnicy linii 11 i Pieniądz ten bity w srebrze, na którym napis początkowy na S. O. zatarty, znajdował się w zbiorze b. uniwersytetu alexandrowskiego w Warszawie. — Bydź może, że to była tylko próba menniczna sześciogroszówki elblągskiej, którą nigdzie więcej dotąd nie widziałem.

§. 536.

S. G. Monogramma ukoronowane, złożone z liter M. R. oznaczających: Michael Rex, a pod tem rok 1671. 

S. O. Gwiazda o sześciu promieniach, pod którą napis w trzech wierszach: SOLIDUS. CIVITATIS. ELBINGEN, a pod tem mała tarcza Elbląga. — W średnicy linii 9. Szeląg elblągski, bardzo rzadki.