Dernière vue
Connectez-vous pour consulter la liste des lots
Favoris
Connectez-vous pour consulter la liste des lots
1764—1795.
§. 616. Tab. 48. Nr. 582.
S. G. Popiersie nagie, głowa odkryta, włosy krótkie fryzowane, a z tylu dwa warkocze, z których jeden opada na piersi; wokoło napis przedzielony popiersiem: STANISLAUS AUG. D. G. REX. POL. M. D. L.
S. O. W wieńcu laurowym dwie owalne tarcze obok siebie, na jednej orzeł, a na drugiej pogoń; pod tarczami ciołek, to jest herb familii Poniatowskich, nad wieńcem korona, nad którą rok 1794. a pod wieńcem między końcami gałązek mały wianek, w którym jest liczba wartości 3. wokoło napis przedzielony: AUREUS POLONTAE. — Dukat potrójny, nazywany Stanislas d’or.
§. 617. Tab. 48. Nr. 583.
S. G. i S. O. Jak na poprzedzającym, lecz włosy długie, głowa przewiązana wstęgą, a pomiędzy końcami gałązek jest liczba wartości bez wianka. — Dukat póltoraczny, rzadki.
§. 618. Tab. 48. Nr. 584.
S. G. Popiersie w zbroi, głowa odkryta, włosy długie fryzowane, na piersiach łańcuch orderu orła białego, a na prawem ramieniu zarzucony płaszcz gronostajowy, wokoło napis: STANISLAUS AUG: D: G: REX POL: M: D: L:
S. O, Na płaszczu królewskim, wychodzącym z korony, tarcza czteropolowa, na której orły i pogonie, a w środku herb ciołek familii Poniatowskich; nad koroną napis: DUCAT.(us) POLON.(iąe) a pod płaszczem rok 1765. przedzielony literami myncarza F. S. Frederyka Sylm. — Dukat polski, nader rzadki. Jest w zbiorze Hr. Fr. P. i B. w K.
§. 619. Tab. 48. Nr. 585— 586.
S. G. W7 promieniach w kształcie gwiazdy ukoronowana cyfra królewska, składająca się z liter S. A. R. oznaczających: Stanislaus Augustus Rex.
S. O. Tarcza Wykrawana, ukoronowana, czteropolowa, na której orły i pogonie, a w środku herb ciołek Poniatowskich, po bokach tarczy w dolnej części dwie gałązki palmowe, na których jest zawieszony order orła białego, przedzielający litery myncarza F. S. Frederyka Sylm, i rok 1766. Wokoło napis rozdzielony: MON.(eta) AUR.(ea) POLONlC.(a). — Dukat bardzo rzadki, jest w zbiorze Pułkownika Przeszkodzińskiego. Nr. 586. dukat odmiennego stempla, gdyż tarcza innego kształtu, bez gałązek i orderu, w miejscu którego jest ozdobna podstawa z literami myncarza, przedzielająca rok 1766.; równie rzadki, jest u mnie i u P. P.
§. 620. Tab. 48. Nr. 587.
S. G. Popiersie obnażone, włosy długie fryzowane, wokoło napis, przedzielony popiersiem: STANISLAUS. AUG. D. G. REX. POL. M. D. L.
S. O. W kwadracie bez żadnych ozdób napis w czterech wierszach: MON. AUR. POLON. AD LEG.(cm) JMP.(erii) 1766. Pod kwadratem litery myncarza F. S. Frederyka Sylm. — Dukat bardzo rzadki, jest u P. P. i u mnie. Dukat ten, jako też i następne z napisem: Ad legem Imperii, są bite na okazanie, że stosownie do prawa z roku 1766. nasze dukaty bito podług ustawy rzeszy niemieckiej. (Czacki o litewskich i polskich prawach).
§. 621. Tab. 48.. Nr. 588.
S. G. Jak na poprzedzającym, lecz więcej włosów spada na ramiona.
S. O. W wieńcu różanym kwadrat, w którym jest napis w pięciu wierszach: MON. AUR. POLON. AD LEG.(em) JMP.(erii) 1766. F. S. litery myncarza Frederyka Sylm. Dukat bardzo rzadki, jest w zbiorze Pułkownika Przeszkodzińskiego.
S. G. Król w całej postaci, w płaszczu długim gronostajowym, na piersiach łańcuch i wstęga orderowa, na głowie korona, w prawej ręce berło a w lewej jabłko królewskie, przy lewym boku miecz, a po bokach króla rozdzielony rok 1770. wokoło napis rozdzielony: STANISLAUS AUG. D. G. REX, POL. M. D. L.
§. 623. Tab. 48. Nr. 590.
S. G. Popiersie obnażone, włosy długie fryzowane, głowią wstęgą przewiązana, wokoło napis rozdzielony: STANISLAUS AUG. D. G. REX. POL. M. D. L.
S. O. W kwadracie, przyozdobionym ze wszystkich stron floresami, napis w sześciu wierszach: MONETA AUREA POLON. AD LEG. JUMPER. 1779. pod kwadratem litery myncarza F. S. — Dukat.
§. 624. Tab. 48. Nr. 591—592.
S. G. Jak na poprzedzającym.
S. O. W wieńcu laurowym, napis w pięciu wierszach: AUREUS NUMMUS POLONIAE ANNO 1780., pod wieńcem litery myncarza E. B. — Nr. 592. z r. 1791. i z literami M. V. oznaczającemi: Monetaria Varsaviensis. Dwa dukaty różnych stempli.
§. 625. Tab. 48. Nr. 593.
S. G. Popiersie obnażone, włosy krótko strzyżone, do góry podniesione, a z tyłu głowy dwa warkocze, z których jeden spada na ramie; wokoło napis rozdzielony: STANISLAUS AUG. D. G. REX. POL. M. D. L.
S. O. W wieńcu laurowym napis w pięciu wierszach: AUREUS NUMMUS POLONIAE ANNO 1784. u spodu litery myncarza E. B. — Dukat odmiennego stempla.
§. 626. Tab. 48. Nr. 594.
S. G. Popiersie obnażone, włosy krótkie, z tyłu głowy dwa warkocze; wokoło napis rozdzielony: STANISLAUS AUG. D. G. REX. POL. M. D. L
S. O. Jak na poprzedzającym, lecz z rokiem 1791. — Dukat odmiennego stempla co do popiersia.
§. 627. Tab. 48. Nr. 595.
S. G. Popiersie ukoronowane, okryte płaszczem, na piersiach order, włosy długie z tylu związane; w około napis rozdzielony koroną: STANISL. AUG. D. G. REX. POL. M. D. L. R. P.
S. O. Na ozdobnej podstawie stoi tarcza herbowa Gdańska, trzymana przez dwóch lwów, nad nią wieniec, z którego wychodzą gałązki na krzyż złożone, laurowa i palmowa; u spodu litery R. E. OE. oznaczające myncarza Rudolfa Ernesta Oekermanna, wokoło napis: MON. AUREA. CIVITAT. GEDAN. 1765.
Dukat gdański, będący tylko próbą menniczną, odbitą w cynie, którą posiadał Beniamin Lengnich, lecz bydź może, że była także wybitą i w zlocie dla osobliwości, bo za Stanisława Augusta miasto Gdańsk biło monety, jak tego dowodzą istniejące po zbiorach sześciogroszówki, trojaki i solidy, a które są także u mnie; takowe monety srebrne znajdujemy czasami, bite w zlocie. W bogatym zbiorze monet i medali polskich Franciszka Hrabiego Potockiego jest sześciogroszówka gdańska bita w zlocie, a która jest zupełnie podobną do niniejszego dukata; nabytą została na licytacyi po xięciu Radziwille, wojewodzie wileńskim, za zip. 50. — Dukat taki jest także wysztychow'anym w Lengnichu (Nachrichten zur Bućher und Münzkunde). W zbiorze Pułkownika Przeszkodzińskiego jest szeląg gdański srebrny, odbity w zlocie.
§. 628. Tab. 49. Nr. 596.
S. G. Popiersie w zbroi, włosy długie fryzowane w tył spadające, na piersiach łańcuch orderu orla białego, na lewem ramieniu zarzucony płaszcz królewski, a pod prawem napis: MORIKOFER. F.fecit) wokoło napis rozdzielony: STANISLAUS AUGUSTUS D. G. REX POL. M. D. LITIU.
S. O. Tarcza ukoronowana, okrągła, czteropolowa, znacznie wypukła, na której orły i pogonie, a w środku tarcza Poniatowskich z herbem ciołek, mająca nad sobą koronę hrabiowską; to wszystko otoczone wieńcem złożonym z gałęzi palmowej i laurowej, okręconym wstęgą orderu orła białego, na której u spodu jest zawieszony krzyż orderowy; na wstędze jest napis wzięty z gwiazdy tegoż orderu: PRO FIDE LEGE ET GREGE. Wokoło napis: TALERUS POLONICUS LXXXV. FLOR. POL. MARCA. Nad koroną drobnemi liczbami rok MDCCLXV. — Talar ośmiozłotowy.
§. 629. Tab. 49. Nr. 597.
S. G. Jak na poprzedzającym, lecz popiersie więcej okryte płaszczem, a mniej wypukłe; wokoło napis: STANISLAUS AUGUSTUS D. G. REX POLONIAE M. D. Ł.
S. O. Tarcza jak na poprzedzającym, lecz wgięta do środka, wieniec złożony z gałęzi dębowych i palmowych znacznie szerszy; wokoło napis: TALERUS POLONICUS LXXXIV. FLOR. POL. MARCA. Nad koroną drobnemi liczbami rok MDCCLXXVI.
Talar ośmiozłotowy, odmiennego stempla.
§. 630. Tab. 49. Nr. 598.
S. G. Popiersie w zbroi okrytej płaszczem królewskim, zpod którego widać wstęgę orderu orła białego, spiętą pod ramieniem krzyżem, przy którym są litery medaliera J. P. Ił. Jana Filipa holzhaeussera, włosy długie fryzowane, wokoło napis rozdzielony: STANISLAUS AUGUSTUS D. GREX POL. M. D. LITHU.
S. O. Na podstawie, pod którą litery myncarza F. S. Frederyka Sylm, tarcza czteropolowa okrągła, na której orły i pogonie, a w środku herb Poniatowskich ciołek, wokoło tarczy W’stęga orderu orła białego, której końce formują kokardę u spodu tarczy, a na kokardzie krzyż orderowy zwieszony z podstawy; na wstędze napis: PRO FIDE LEGE ET GREGE, nad tarczą korona trzymana z prawej strony przez boginię pokoju, a z lewej przez sprawiedliwość. Wokoło napis rozdzielony: X. EX MARCA PURA COLONIEN. 1766. — Talar ośmiozłotowy. — Te trzy talary, bite na próbę, są nieporównany rzadkości, zdobią teraz zbiór Hrabiego Fr. Potockiego, i mogą bydź uważane jako unikaty, gdyż żaden zbiór inny takowemi dotąd się nie szczyci. Pierwiastkowe były nabyte za granicą przez znanego antykwaryusza ś. p. Dopiera za złp. 600. — Stemple do dwóch pierwszych talarów, prawdziwie medalionerską robotą wypracowanych, były zrobione w Londynie, lecz gdy takowych użycie król nie potwierdził, Holzhauser wygotował trzeci w Warszawie, który, również odrzucony, zastąpionym został czwartym stemplem daleko płytszym, niż poprzednie, jak to okazuje następujący §.
§. 631. Tab. 49. Nr. 599.
S. G. Popiersie jak w §. 629. wokoło napis rozdzielony: STANISLAUS AUGUSTUS D. G. REX. POL. M. D. LITHU.
S. O. Tarcza herbowa jak w §. 629., lecz pola kreskowane, a wokoło napis rozdzielony: X. EX MARCA PURA COLONIEN. 1766. przy krzyżu orderowym litery myncarza F. S. — Otok listkowany. — Talar ośmioziotowy, rzadki.
§. 632. Tab. 49. Nr. 600.
S. G. Popiersie obnażone, włosy długie, głowa wstęgą przewiązana, wokoło napis rozdzielony: STANISLAUS AUGUSTUS D. G. REX POL. M. D. LITU.
S. O. Jak wyżej, lecz z literami myncarza E. B. Efraima Brenn, i z napisem: X. EX MARCA PURA COLONIEN. 1779. — Na otoku zaś napis: FIDEI PUBLICAE PIGNUS. — Talar ośmiozłotowy. — Tego stempla są bite od roku 1768. do r. 1782. — Talary takie z r. 1768. są dwojakie, na jednych jest otok listkowany, na drugich zaś na otoku napis: FIDEI PUBLICAE PIGNUS.
§. 633. Tab. 49. Nr. 601.
S. G. Popiersie obnażone, włosy do góry sterczące, a z tylu głowy długie włosy na ramię spadające.
S. O. Jak wyżej. — Talar ośmiozłotowy odmienny. — Tego stempla są bite od r. 1783. do r. 1786.
§. 634. Tab. 50. Nr. 602.
S. G. Popiersie obnażone, włosy krótkie do góry zaczesane, z tyłu głowy dwa warkocze, z których jeden podchodzi pod popiersie, a drugi zwieszony na piersiach; wokoło napis rozdzielony: STANISLAUS AUGUSTUS D. G. REX POLON. M. D. LITUAN.
S. O. Tarcza czworograniasta, ukoronowana, czteropolowa, na której orły i pogonie, a w środku herb ciołek familii Poniatowskich; na tarczy, przyozdobionej po bokach gałązką dębową i palmową, jest zawieszonym na wstędze order orła białego, przedzielający litery myncarza E. B. Efraima Brenn; wokoło napis rozdzielony: 10 7/16 EX MARCA PURA COLONIENS. 1788. — Na otoku napis: FIDEI PUBLICAE PIGNUS. — Talar ośmiozłotowy. Mam także tego stempla z r. 1792. który jest rzadkim.
§. 635. Tab. 50. Nr. 603.
S. G. Popiersie, jak na poprzedzającym, a wokoło napis rozdzielony: STANISLAUS AUGUSTUS D. G. REX POLON. M. D. LIT.
S. O. Tarcza herbowa, jak na poprzedzającym, lecz nie ma liter myncarza, w miejscu których krzyż orderu orla białego rozdziela napis: 6 ZŁ., a wokoło: 14 1/12 EX MARCA PUR. COLONIES. 1794. — Otok karbowany. Talar sześciozłotowy, mam także tego stempla z r. 1795.
§. 636. Tab. 50. Nr. 604.
S. G. Popiersie obnażone, włosy długie, cała głowa fryzowana; wokoło napis rozdzielony: STANISLAUS AUGUSTUS D. G. REX POL. M. D. L.
S. O. Tarcza okrągła, czteropolowa, ukoronowana, na której orły i pogonie, a w środku herb, ciołek. Tarcza otoczona wieńcem złożonym z gałęzi dębowej i palmowej, okręconym wstęgą orderu orła białego, którego krzyż, zwieszony pod tarczą, przedziela litery myncarza F. S. Frederyka Sylm, wokoło napis rozdzielony: XX. EX MARCA FURA COLONIEN. 1767. — Otok listkowany. Półtalar czterozłotowy. Tego stempla jest także z r. 1768.
§ 637. Tab. 50. Nr. 605.
S. G. Popiersie obnażone, włosy długie na ramię spadające, głowa wstęgą przewiązana, wokoło napis rozdzielony: STANISLAUS AUGUSTUS D. G. REX POL. M. D. LIT.
S.O. Jak na poprzedzającym, lecz z literami myncarza E. B. Efraima Brenn i z rokiem 1782. Na otoku napis: FIDEI PUBLICAE PINGUS. Półtalar czterozłotowy, odmienny; tego stempla były bite od roku 1769. Do roku 1782.
§. 638. Tab. 50. Nr. 606.
S.G. i S. O. Jak na poprzedzającym, lecz popiersie odmienne, gdyż włosy krótkie, z tyłu do góry podniesione, zkąd spada warkocz na piersi. Wieniec szerszy i z r. 1784. - Półtalar czterozłotowy zupełnie odmiennego stempla od poprzedzających. Mam także taki sam z r. 1792, który jest rzadkim.
MONETY DROBNE
§. 640. Tab. 51. Nr. 608.
S. G. popiersie obnażone, włosy bardzo długie, rozpuszczone, fryzowane, podchodzą aż pod popiersie; wokoło napis rozdzielony: STANISLAUS AUG. D. G. REX. POL. M. D. L.
S. O. Tarcza ukoronowana, okrągła, czteropolowa, na której orły i pogonie, a w środku herb ciołek Poniatowskich; wokoło tarczy wieniec palmowy, okręcony wstęgą orderu orła białego, na której jest zawieszonym krzyż tegoż orderu, przedzielający litery bardzo drobne myncarza F. 8. Frederyka Sylm. Wokoło napis rozdzielony: XL. EX MARCA PURA COL, 1766. — Otok listkowany. Dwuzłotówka nader rzadka, jedyny egzemplarz znany nam dotąd ze zbioru Professora Tymoteusza Lipińskiego. Różni się od zwykłych dwuzłotówek odmiennem popiersiem, a na S. O. nie wyrażono liczby wartości śrebrnych groszy, jak to na innych widzimy.
§. 641. Tab. 51. Nr. 609.
S. G. Popiersie obnażone, włosy fryzowane rospuszczone, lecz krótsze, jak na poprzedzającej; wokoło napis rozdzielony: STANISLAUS AUG. D. G. REX POL. M. D. L
S. O. Jak na poprzedzającej, lecz korona szersza, tarcza w odmiennej oprawie, a krzyż orderowy przedziela napis: 8 GR. oznaczający ośm śrebrnych groszy, czyli dwa złote. Wokoło napis rozdzielony: XL. EX MARCA PURA COL. 1766. — Otok listkowany. Dwuzłotówka zwyczajna. Na niektórych tego stempla, jak np. z r. 1774., są litery myncarza A. P. Antoniego Partensteina. — Pod tym stemplem bito od roku 1766. do roku 1782.
§. 642. Tab. 51. Nr. 610.
S. G. Popiersie obnażone, włosy z tyłu głowy do góry podniesione, warkocz spada na ramię; wokoło napis rozdzielony: STANISLAUS AUG. D. G. REX POL. M. D. L.
S. O. Tarcza ukoronowana, okrągła, czteropolowa, na której orły i pogonie, a w środku herb ciołek, wokoło tarczy wieniec okręcony Wstęgą orderu orła białego, krzyż orderowy przedziela litery myncarza E. B. i wrartość 8 GR. wokoło napis rozdzielony: XL. EX MARCA PURA COL. 1783. — Dwuzłotówka odmiennego stempla. — Otok listkowany. — Były bite od r. 1783. do r. 1784.
§. 643. Tab. 51. Nr. 611.
S. G. Popiersie obnażone, włosy krótkie, z tyłu głowy dwa warkocze zwieszone, z których jeden podchodzi pod popiersie, a drugi leży na piersiach; wokoło napis rozdzielony: STANISLAUS AUG. D. G. REX POL. M. D. L.
S. O. Tarcza czworograniasta, ukoronowana, czteropolowa, na której orty i pogonie, a w środku herb ciotek. W górnej części tarczy po bokach ozdoby z girland, a dolna część otoczona wstęgą orderu orła białego, na której zawieszony krzyż tegoż orderu, przedziela litery myncarza E. B. Efraima Brenn i napis 3 GR. po bokach tarczy rozdzielony rok 1787. Wokoło napis rozdzielony: 41 | EX MARCA PURA COLON: — Otok listkowany. — Dwuzłotówka bita podług odmiennej stopy. — Mam także z r. 1794. z literami M. V. oznaczającemu Monetaria Varsaviensis. Były bite od roku 1787 do roku 1794.
§. 644. Tab. 51. Nr. 612
S. G. Jak na poprzedzającej.
S. O. Tarcza, jak na poprzedzającej, lecz po bokach rozdzielony rok 1794, pod tarczą litery menniczne M. V. i 8 GR. a wokoło napis rozdzielony: 42 i EX MARCA PURA COLON. — Otok karbowany. —- Dwuzłotówka innej stopy. Mam także tego stempla z r. 1795. — Rzadka.
§. 645. Tab. 51. Nr. 613.
S. G. Popiersie obnażone, włosy długie rospuszczone, fryzowane, wokoło napis rozdzielony: STANISLAUS AUG. D. G. REX. POL. M. D. L.
S. O. Tarcza okrągła, czteropolowa, ukoronowana, na której orły i pogonie, a w środku herb ciołek familii Poniatowskich; wokoło tarczy szeroki wieniec laurowy, okręcony wstęgą orderu orła białego, na której jest zawieszonym krzyż tegoż orderu przedzielający litery myncarza F. S. Frederyka Sylm i liczbę wartości 18. Wokoło napis rozdzielony: 66 EX MARCA PURA COL. 1766. — Otok Listkowany. Tynf bity tylko w r. 1766. nader rzadki, jest w zbiorze Pułkownika Przeszkodzińskiego i u mnie. — Tynfów takich musiano wybić bardzo małą ilość, gdyż w tym samym roku stopa została zmienioną z 66 | na 80. z grzywny kol: miejsce więc tynfa zastąpiła następująca złotówka, która została upowszechnioną.
§. 646. Tab, 51. Nr. 614.
S. G. Jak na poprzedzającym.
S. O. Tarcza taka sama, lecz wokoło niej wieniec wąski, złożony z drobnych listków palmowych, przewiązywany wstążką. Pod wieńcem litery myncarza F. S. a pod niemi napis: 4 GR. Wokoło napis rozdzielony: LXXX. EX MARCA PURA COL: 1766. — Otok karbowany. — Cztery grosze śrebrne czyli złoty jeden. Mam także tego stempla od r. 1766. do roku 1782.
§. 647. Tab. 51. Nr. 615.
S. G. i S. O. Jak na poprzedzającym, tylko popiersie zupełnie odmienne, bo włosy krótkie z tyłu do góry podniesione, a warkocz spada na ramię, i z r. 1784. — Złotówka odmienna. — Były bite od roku 1783. do 1785.
§. 648. Tab. 51. Nr. 616
S. G. i S. O. Jak w §. 646. lecz z odmiennem popiersiem, gdyż włosy I krótkie, z tyłu jeden warkocz zachodzi pod popiersie, a drugi leży na piersiach, szyja długa obnażona. — Złotówka innego stempla z r. 1786.
§. 649. Tab. 51. Nr. 617.
S. G. Popiersie obnażone, szyja długa, włosy krótkie, z tyłu głowy dwa warkocze zwieszone, jeden pod popiersie, a drugi leżący na piersiach; wokoło napis rozdzielony: STANISLAUS AUG. D. G. REX POL. M. D. L.
S. O. Tarcza ukoronowana, czworograniasta, bez żadnych ozdób, czteropolowa, na której orły i pogonie, a w środku herb ciołek familii Poniatowskich; po bokach tarczy rozdzielony rok 1788., pod tarczą litery myncarza E. B. Efraima Brenn, a niżej napis: 4 GR. wokoło napis rozdzielony: 83 EX MARCA PURA COLON. — Otok karbowany. — Złotówka bita podług odmiennej stopy. — Były bite od r. 1787. do r. 1794.
§. 650. Tab. 51. Nr. 618.
S. G. i S. O. Jak na poprzedzającym, lecz po bokach tarczy rozdzielony rok 1794., pod tarczą litery M. V. Monetaria Varsaviensis oznaczające, a wokoło napis rozdzielony: 84 4 EX MARCA PURA COLON: Złotówka późniejsza odmiennej stopy, którą bito od r. 1794. do r. 1795.
§. 651. Tab. 51. Nr. 619
S. G. Popiersie obnażone, włosy długie rospuszczone, fryzowane; wokoło napis rozdzielony: STANISLAUS AUG. D. G. REX POL. M. D. L
S. O. Tarcza okrągła, czteropolowa, ukoronowana, na której orły i pogonie, a w środku herb ciołek; wokoło tarczy wązki wieniec z drobnych listków złożony, u spodu litery myncarza Frederyka Sylm F. S. i liczba wartości 6. Wokoło napis rozdzielony: 200. EX MARCA PURA COL. 1766. Otok karbowany. — To jest nader rzadki szóstak czyli | tynfa, bity podług tejże samej stopy i w tym roku, co i tynf, lecz równie jak pierwszy zniesiony, i w tym samym roku przemieniony na półzłotek czyli dwugroszówkę śrebrną poniżej opisaną. — Jest w zbiorze P. Przeszkodzińskiego i u mnie.
§. 652. Tab. 51. Nr. 620.
S. G. Tarcza wygięta, czteropolowa, ukoronowana, na której orły i pogonie, a w środku herb ciołek, po bokach tarcza przyozdobiona gałąskami, palmową i laurową; wokoło napis rozdzielony: STANISLAUS AUG. D. G. REX POL. M. D. L.
S. O. Napis w sześciu wierszach: 2 GR. CLX. EX MARCA PURA COL. 1766. F. S. litery myncarza. — Dwugroszówka śrebrna, czyli półzłotek, gdyż 4 gr. sr. liczono na złoty.
§. 653. Tab. 51. Nr. 621.
S. G. i S. O. Jak na poprzedzającym, tylko tarcza nieco odmiennego kształtu, litery myncarza E. B. Efraima Brenn i roku 1778. — Półzłotek innego stempla. — Były bite półzłotki od r. 1766. do r. 1786.
§. 654. Tab. 52. Nr. 622.
S. G. Tarcza okrągła, ukoronowana, bez żadnych ozdób, trzypolowa, na której orzeł, pogoń, i herb ciołek; wokoło napis rozdzielony: STAN. AUG. Z B. Ł.(z Bożej łaski) KRÓL POL. W. X. L.
S. O. Pomiędzy dwiema różyczkami liczba wartości 10. pod którą napis w pięciu wierszach: GR. MIEDŹ. 250 | Z GRZ: KOL. 1790. E. B, litery myncarza jak wyżej. — DziesięciogroszówTa. Mam od roku 1787 do 1795.
§. 655. Tab. 52. Nr. 623—624.
S. G. W kwadracie ozdobne monogramma, złożone z liter S. A. R.. oznaczających: Stanislaus Augustus Rex.
S. O. W kwadracie napis w pięciu wierszach: 320 EX MARCA FURA COL. 1766. nad kwadratem napis: 1 GR. pod kwadratem litery myncarza F. S. — Rzadki grosz srebrny, czyli srebrnik, których 4 liczono na I jeden złoty, jest w zbiorze P. P. Nr. 624. tego samego stempla i roku, lecz nieco później bity od pierwszego, na którym na S. O. po bokach kwadratu dodano tytuły: R. POL. M. D. L. ściągające się do monogramatu. Srebrnik zwyczajny.
§. 656. Tab. 52. Nr. 625.
S. G. Tarcza ukoronowana, okrągła, trzypolowa, bez żadnych ozdób, na której orzeł, pogoń, i ciołek; wokoło napis rozdzielony: STANISLAUS AUGUSTUS.
S. O. Napis w trzech wierszach: 6 GROSZY 1794. — Sześciogroszówka czyli ⅓ złotego. Mam także z r. 1795.
§. 657. Tab. 52. Nr. 626.
S. G. Popiersie w zbroi, na lewem ramieniu płaszcz, na piersiach łańcuch orderowy, głowa odkryta, włosy długie fryzowane, z tyłu wstążką w warkocz związane; wokoło napis przedzielony popiersiem: STANISLAUS AUG. D. G. REX POL: M: D: L:
S. O. Tarcza okrągła, ukoronowana, czteropolowa, na której orły i pogonie, a w środku herb ciołek, wokoło tarczy wieniec z gałęzi palmowych, pomiędzy końcami których pod tarczą jest litera G. wyrażona cursive, oznaczająca Gartenberga dyrektora mennicy; wokoło napis rozdzielony: GROSSUS POLON. TRIPLEX 1765. — Otok listkowany. Tego stempla mam także z r. 1766. — Trzygroszówka miedziana. Stemple do tego trojaka były robione w Dreźnie przez medaliera Stielera, jak powiada Lengnich (Nachrichten 1782. T. II. kar. 366). Rzadka.
§. 658. Tab. 52. Nr. 627.
S. G. Popiersie obnażone, włosy długie fryzowane rospuszczone; wokoło napis rozdzielony: STANISLAUS AUG. D. G. REX POL. M. D. L.
S. O. Jak na poprzedzającej, tylko cyfra Gartenberga odmienna. — Trzygroszówka odmiennego stempla, zwyczajna. Na trzygroszówkach tego stempla, z innych lat, pod tarczą są litery M. V., E. B., lub A. P. oznaczające Monetaria Varsaviensis, Efraim Brenn, Antoni Partenstein.
W roku 1785 jeden z robotników mennicznych, zachwycony widokiem złota, które przygotowano do odbicia dukatów, ukrył znaczną ilość takowego w chęci popełnienia kradzieży. W godzinie południowej robotników zwykle wypuszczano z mennicy, lecz poprzednio ulegali rewizyi; wtedy to złoczyńca obawiając się, aby występek nie został odkrytym, w przechodzie do sali rewizyjnej przez laboratorium, gdzie topiono metale, wrzucił takowe złoto w tygiel, w którym topiła się miedź przeznaczona na trojaki. W tym samym dniu na wieczór urzędnicy menniczni robiąc, obrachunek całodzienny, spostrzegli brak skradzionej ilości złota, lecz wszelkie poszukiwania zostały bezskuteczne. W rok dopiero po tym wypadku, zwróciło kilka osób uwagę urzędu mennicznego na trojaki nie zwykłego ciężaru miedzi, będące już w obiegu. Bliższe rospoznanie rzeczy wykryło czyn, a szczegółowy rozbiór chemiczny okazał: że w takowej miedzi znaczna znajdowała się część złota. Mennica wydała odezwę, aby każdy posiadający tego rodzaju trojaki, zwracał jej takowe za wynagrodzeniem po złp. 2. za sztukę. Wtedy to żydzi, korzystając z niewiado- , mości gminu poszukującego chciwie takich trojaków, dopuścili się znacznego fałszerstwa, lejąc trzygroszówki nawet na formę trojaków z lat poprzednich i następnych, z aliażu składającego się z miedzi i mosiądzu, udai jąc je za prawdziwe ze złotem mięszane. Takie trojaki koloru żółtego lane z aliażu, mam z r. 1775, 1787 i 1788.; prawdziwy zaś ze złotem mięszany z r. 1785 jest w zbiorze Pułkownika Przeszkodzińskiego, bardzo znacznie cięższy od zwykłych trojaków w tymże samym roku bitych, lecz nie różniący się wcale kolorem miedzi. Wiadomość niniejsza udzieloną mi została od osoby wiarogodnej, współczesnej temu wypadkowi.
§. 659. Tab. 52. Nr. 628.
S. G. Jak na poprzedzającym.
S. O. Tarcza ukoronowana, okrągła, czteropolowa, na której orły i pogonie, a w środku herb ciołek; wokoło tarczy wieniec laurowy, pod którym są litery E. B. myncarza Efraima Brenn. Wokoło napis rozdzielony:
TROJAK Z MIEDZI KRAJOWEY 1787. — Trzygroszówka miedziana, bita z miedzi wydobytej z Miedzianej Góry pod Kielcami. Mam także tego stempla trojaki z lat 1786, 1788, 1789, 1791 i 1792. Na ostatniej w miejscu liter myncarza są litery W. M. i M. W. oznaczające warszawską mennicę i odwrotnie. Z tychże samych lat mam także trojaki z napisem łacińskim jak wyżej. Wszystkie trojaki mają otok listkowany.
§. 660. Tab. 52. Nr. 629.
S. G. Monogramma ukoronowane, składające się z liter S. A. R. oznaczających Stanislaus Augustus Rex; po bokach rozdzielona liczba r. 1765.
S. O. Tarcza herbowa, jak na poprzedzającym, lecz pod nią litera G. dyrektora mennicy Gartenberga, a wokoło napis rozdzielony: GROSSUS REG. POL. M. D. L. — Grosz miedziany, czyli złotego. Na groszach z innych lat, tak jak na trojakach, są litery menniczne i myncarzy: M. V.—E. B.—A. P. — Na groszu z r. 1765 pod monogrammatem są litery V. G. oznaczające „von Gartenberg.“
§. 661. Tab. 52. Nr. 630.
S. G. i S. O. Jak na poprzedzającym, lecz cyfra nieco odmiennego kształtu przedziela rok 1787, a na S. 0. napis wokoło: GROSZ Z MIEDZI KRAJOWEY.
Grosz bity z miedzi, wydobytej z Miedzianej Góry pod Kielcami.
§. 662. Tab. 52. Nr. 631.
S. G. Cyfra królewska ukoronowana, przedzielająca rok 1766.
S. O. Napis w czterech wierszach: ½ GROSSUS REG. POL. G. (Gartenberg). — Półgroszek miedziany.
§. 663. Tab. 52. Nr. 632.
S. G. Jak na poprzedzającym, lecz z liczbą roku 1786
S. O. Napis w pięciu wierszach: PÓŁ GROSZA Z MIEDZI KRAJÓW: E. B. (Efraim Brenn). — Rzadki półgroszek, jest w zbiorze professora Tymoteusza Lipińskiego.
§. 664. Tab. 52. Nr. 633.
S. G. Cyfra królewska ukoronowana, przedzielająca rok 1767.
S. O. Napis w czterech wierszach: I SOLID. R. P.—G. (Regni Poloniae. Gartenberg). — Szeląg miedziany nader maty, jest u mnie.
§. 665. Tab. 52. Nr. 634.
S. G. i S. O. Jak na poprzedzającym, lecz kształt cyfry odmienny i rok 1768. — Szeląg znacznie większy.
§. 666. Tab. 52. Nr. 635.
S. G. Popiersie ukoronowane, w płaszczu, włosy długie, wokoło napis rozdzielony: STANISLAUS D. G. REX POL. M. D. L. R. P.
S. O. Na podstawie, okrągła tarcza herbowa Gdańska, trzymana przez dwóch lwów, nad tarczą liczba wartości VI. nad którą wieniec z dwiema gałąskami palmowemi, pod tarczą litery R. E. OE. myncarza Oeckermanna, a wokoło napis rozdzielony: MON. ARGENT. CIVIT. GEDAN. 1764. — Szostak gdański, rzadki. Mam także z r. 1765.
§. 667. Tab. 52. Nr. 636.
S. G. Ukoronowana cyfra królewska, przedzielająca rok 1765.
S. O. Herb Gdańska, jak wyżej, lecz nad tarczą korona, u spodu zaś litery myncarza R. E. OE. Oeckermanna; wokoło napis: GROSSES TRIPLEX GEDANENSIS. — Trojak gdański.
§. 668. Tab. 52. Nr. 637.
S. G. Cyfra królewska ukoronowana, przedzielająca rok 1765
S. O. Napis w trzech wierszach: SOLID CIVITAT GEDAN a pod tem w skróceniu herb Gdańska przedzielający litery myncarza R. E. OE. Szeląg gdański śrebrny, rzadki.
§. 669. Tab. 52. Nr. 638.
S. G. Popiersie ukoronowane, włosy długie z tyłu głowy związane; wokoło napis popiersiem przedzielony: D. G. STANISL. AUGU. R. POL. M. D. L. R. P.
S. O. Na podstawie, na której jest wyrażoną liczba wartości VI, herb Torunia przedzielający rok 1765. i litery myncarza S. B.; wokoło napis: MONETA ARGENT. CIVITA. THORUNEXS. — Szostak toruński, nader rzadki, jest w zbiorze Hr. Fr. P. i P. P.
§. 670. Tab. 52. Nr. 639.
S. G. Cyfra królewska ukoronowana, przedzielająca rok 1764.
S. O. Herb Torunia przedzielający u spodu litery myncarza S. B.; wokoło napis: GROSSES TRIPLEX THORUNENSIS. — Trojak toruński, rzadki.
§. 671. Tab. 52. Nr. 640.
S. G. Napis składający się z dwóch wierszy: 1 DUKAT otoczony napisem wokoło: 72 ½ ESSOW HOLLENDERSKICH.
S. O. Ręka trzymająca wagę, a w obwodzie napis: DAT JUSTI PR? ' TIUM 1791. — Mam bity w srebrze. Za Stanisława Augusta były bite pod rozmaitemi stemplami ciężarki do ważenia złota; oprócz niniejszej, są także, na których jest orzeł trzymający w szponach miecz i klucz, hn klucz i miecz na krzyż złożone, przykryte ukoronowaną tarczą, na której jest orzeł.
§. 672
S. G. Na środku waga, na jednej szali grzywna, a na drugiej tyleż pieniędzy. Z prawej strony w skrzyni waga probiercza, a z lewej piec probierczy. W obwodzie napis: RESPONDENT INTIMA QUANTO.
S. O. Orzeł z palmą w dziobie wznosi się nad krajobrazem, wokoło napis: QUIESCAM ET QUIESCERE FACIAM. — Numismat ten bity w miedzi, zdaje się bydź próbą menniczną; jest opisanym w Apela Repertorium.
§. 673. Tab. 52. Nr. 641.
Na początku r. 1771. okazała się w Wielkopolsce wielka ilość fałszywej monety, bitej za granicą pod stemplem Stanisława Augusta z r. 1766 i 1767. Fałszerstwo do tego stopnia doszło, iż z zagranicy wpływały do kraju nie tylko znaczne summy w fałszywych dwuzłotówkach, złotówkach, półziotówkach, i srebrnikach, ale nawet naśladowano trzygroszówki, i grosze miedziane. Dla zapobieżenia złemu, obmyślono wszelkie środki zaradcze i w tym celu przyjęto projekt pierwiastkowe przy założeniu mennicy podany, aby na dukat liczono zip. 18., i aby monety srebrne były bite na wzór monet francuskich i angielskich z zupełnie czystego śrebra, a to dla tern łatwiejszego rozróżnienia monety dobrej od fałszywej, bitej pospolicie w podłem srebrze lub aliażu. Przyjęto więc za zasadę, aby monety śrebrne były bite w śrebrze 16tej próby, stosunek ich miał bydź ten sam, co z r. 1766. i w skutku czego medalier Holzhauser wygotował stemple do sześciu rodzai monet poniżej opisanych; lecz nie wiadomo, dla jakiej przyczyny projekt ten uległ zmianie, gdyż skończyło się tylko na wybiciu na próbę małej ilości tych monet, które dziś dla rzadkości bardzo są poszukiwane. (Lengnich Nachrichten. 1782. T. II. kar. 368).
S. G. Popiersie obnażone, włosy długie rospuszczone, głowa wstęgą przewiązana; wokoło napis rozdzielony: STANISLAUS AUGUSTUS D. G. EX. POLONIAE M. D. LITU.
S. O. Na podstawie waga menniczna, pod którą jest rok 1771, nad wagą zaś napis: DAT JUSTI PRETIUM. — Talar ośmiozłotowy, bardzo rzadki, z powodu, że, po wybiciu małej ilości exemplarzy, stempel popękał w kilku miejscach, i dla tego jedne są całe pięknie wybite, drugie zaś nie tak rzadkie, których powierzchnia jest porysowaną, gdyż są bite nadpsutym stemplem.
§. 674. Tab. 52. Nr. 642.
S. G. Popiersie, jak na poprzedzającym, a wokoło napis: STANISLAUS AUGUSTUS D. G. REX POLON. M. D. LITU.
S. O. Na podstawie, pod którą rok 1771., piec probierczy menniczny, z którego wydobywają się płomienie i dym, a nad nim napis w półkolu: VINCIT ERAUDEM. — Półtalar czterozłotowy.
§. 675. Tab. 53. Nr. 643.
S. G. Popiersie, jak wyżej, a wokoło napis rozdzielony: STANISLAUS AUGUST. D. G. REX. POL. M. D. L.
S. O. Na podstawie kamień probierczy, na którym ręka toczy pieniądz, pod podstawą rok 1771, a nad tem wszystkiem napis w półkolu: EXPERTUS CREDIT. — Dwuzłotówka.
§. 676. Tab. 53. Nr. 644.
S. G. Popiersie obnażone, włosy do góry podniesione, a z tyłu głowy warkocz zwieszony na ramię; wokoło napis rozdzielony: STANISLAUS AUG. D. G. REX. POL. M. D. L.
S. O. Tarcza wykrawana, ukoronowana, czteropolowa, na której orły i pogonie, a w środku herb ciołek, po bokach tarczy rozdzielony rok 1779. u spodu tarcza przyozdobiona gałąskami palmowemi, a niżej są litery myncarza E. B. Efraima Brenn. Sądząc po kształcie tego numismatu, czystości śrebra, płytkości stempla, a szczególniej literach myncarza, zwykle tylko na monetach kładzionych, zdaje się bydź raczej próbą menniczną złotego, jak medalem. Ze zaś jest później wybitą od poprzedzających i następnych, przeto też nie ściąga się do niej §. 673.
§. 677. Tab. 53. Nr. 645.
S. G. Popiersie, jak w §.675., a wokoło napis: STANISLAUS AUG. D. G. REX. POL. M. D. L.
S. O. Na podstawie, pod którą rok 1771., tygiel menniczny z zarzewiem, w którem leży łyżka z topiącym się kruszcem; nad tern wszystkiem napis w półkolu: PROBATUS MELIOR. Złotówka. (Do §. 673).
§. 678. Tab. 53. Nr. 646.
S. G, Cyfra królewska ukoronowana.
S. O. Na podstawie, na której jest rok 1771., salamandra w ogniu, a nad nią napis w półkolu: NON TIMET. — Półziotek. (Do §. 673). Do tej próby trzy stemple były robione, gdyż na jednej salamandra ma ogon i szyję długą i dużo płomienia wkoło siebie, na drugiej przeciwnie ogon i szyja krótkie, i mniej płomienia, a na trzeciej cyfra królewska składa się z liter cursive pisanych.
§. 679. Tab. 53. Nr. 647.
S. G. Cyfra królewska ukoronowana.
S. O. Napis w czterech wierszach: ET IN PARVIS PURUS 1771. Srebrnik. (Do §. 673).
§. 680. Tab. 53. Nr. 648.
S. G. Popiersie obnażone, włosy długie, fryzowane, rospuszczone; wokoło napis przedzielony popiersiem: STANISLAUS AUG. D. G. REX. POL. M, D. L.
S. O. Napis w ośmiu wierszach: INSTIT. ORD. S. STAN. 8 MAI. CELEBRET PER SECULA FESTUM OF. CR. MON. 1767. C.J. — Trzygroszówka miedziana, historyczna, rzadka.
§. 681. Tab. 53. Nr. 649.
S. G. Jak na poprzedzającym.
S. O. Napis odmienny. — Trzygroszówka miedziana, historyczna, rzadka. — Jest także bita w śrebrze.
§. 682. Tab. 53. Nr. 650.
Talar ośmioziotowy z r. 1793. historyczny.
§. 683. Tab. 53. Nr. 651.
S. G. Popiersie obnażone, włosy długie, z tyłu głowy wstęgą związane; Wokoło napis rozdzielony: D. G. PETRUS IN LIV. CUR. ET SEMG. DUX.
S. O. Dwie tarcze złączone z sobą splotem liści, ukoronowane, na jednej orzeł a na drugiej pogoń; wokoło napis rozdzielony: MON. AUREA. DUC. CURL. AD LEGEM IMP. 1780. — Dukat Piotra Birona, rzadki, jest w zbiorze Xawerego Segny, naczel. B. P.
§. 684. Tab. 53. Nr. 652.
S. G. Popiersie, jak wyżej, a wokoło napis rozdzielony: D. G. PETRUS IN LIV. CURL. ET SEMIGAL. DUX.
S. O. Dwie tarcze herbowe, jak na poprzedzającym, lecz zawieszone na dwóch berłach na krzyż złożonych, a wokoło napis rozdzielony: MON. NOVA ARG. DUC. CURL. AD NORMAM. TAL. ALB. 1780. — Talar ośmiozłotowy, Piotra Birona.
§. 685. Tab. 53. Nr. 653.
S. G. Napis w czterech wierszach: III. GROSSI POL. 1794. — Pod tem dwie gałąski, palmowa i laurowa, na krzyż złożone.
S. O. Nad czterema sztandarami wznosi się herb cesarstwa austryackiego, nad którym napis w półkolu: MONET. AER. EXERCIT. CES. REG. Trojak miedziany.
§. 686. Tab. 53. Nr. 654.
S. G. Napis w czterech wierszach: I, GROSSUS. POL. 1794. — Pod tem dwie gałęzie, palmowa i laurowa, na krzyż złożone.
S. O. Herb austryacki, jak wyżej, a nad nim napis w półkolu: MONET. AER. EXERCIT. CAES. REG. — Grosz miedziany.
§. 687. Tab. 53. Nr. 655.
S. G. Popiersie obnażone, włosy długie z tyłu głowy związane; wokoło napis rozdzielony: FRIDERICUS WILHELM. BORUS. REX.
S. O. Herb królestwa pruskiego, pod którym jest litera myncarza B., a wokoło napis rozdzielony: GROSSUS BORUSS. MERID. TRIPLEX. 1797. Trzygroszówka miedziana.
§. 688. Tab. 53. Nr. 656.
S. G. Jak na poprzedzającym.
S. O. Herb królestwa pruskiego, jak na poprzedzającym, a wokoło napis rozdzielony: I. GROSSUS BORUSS. MERIDIONAL. 1797. — Grosz miedziany.
§. 689. Tab. 53. Nr. 657.
S. G. Na tarczy otoczonej wieńcem i ukoronowanej cyfra królewska, oznaczająca Fridericus Wilhelmus Rex, a u spodu litera myncarza B.
S. O. Napis w pięciu wierszach: f GROSSUS BORUSS. MERID. 1796. Półgroszek miedziany.